سلنیوم یک ماده معدنی است که در خاک، آب و بسیاری از غذاها یافت میشود و نقشهای مهمی را در بدن ایفا میکند. این ماده معدنی یک آنتی اکسیدان قوی است که از سلولها در برابر آسیب رادیکالهای آزاد محافظت میکند. چرا که این رادیکالهای آزاد اضافی به سلولها آسیب رسانده و در نهایت طی زنجیرهای از اتفاقات باعث بروز بیماریهای مزمنی همچون بیماریهای قلبی-عروقی، آلزایمر، سرطان، پیری زودرس و سکته مغزی میشوند. آنتیاکسیدانهایی همچون سلنیوم قطعکننده این زنجیره هستند و از این طریق باعث حفظ سلامت سلولها و در نهایت سلامت بدن میشوند. همچنین سلنیوم با داشتن خواص آنتیاکسیدانی، روند پیری سلولهای پوست را کند کرده و به حفظ سلامت پوست کمک میکند. این ماده معدنی نقش مهمی در سلامت سیستم ایمنی نیز ایفا میکند. سلنیوم با خاصیت آنتیاکسیدانی، به کاهش استرس-اکسیداتیو و التهاب کمک کرده و سیستم ایمنی را تقویت میکند. مطالعات نشان میدهند که افزایش سطح سلنیوم خون با بهبود پاسخهای ایمنی مرتبط است. از طرف دیگر کمبود آن، به سلولهای ایمنی آسیب رسانده و منجر به تضعیف عملکرد سیستم ایمنی میشود. از آنجایی که بافت تیروئید سلنیوم بالایی نسبت به سایر ارگانهای بدن دارد این ماده معدنی برای عملکرد بهتر غده تیروئید ضروری است و نقش مهمی در ساخت هورمون فعال تیروئید (T3) به عهده دارد. کمبود سلنیوم با بیماریهایی همچون تیروئیدیت هاشیماتو (نوعی از هیپوتیروئیدیسم خودایمن) مرتبط بوده و مکمل آن میتواند اثرات مفیدی بر این بیماران داشته باشد.
شایعترین نوع تیروئیدیت در انسان بیماری هاشیموتو یا تیروئیدیت مزمن لنفوسیتیک است. که یک نوع التهاب مزمن غده تیروئید میباشد. عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن دخالت دارند. مصرف بیش از اندازهی ید، کمبود سلنیوم و برخی از بیماریهای عفونی از مهمترین عوامل محیطی مسئول شناخته شدهاند. در این بیماری مواد غیر طبیعی بهنام آنتی بادی یا پادزهر از سیستم ایمنی بدن بر علیه غده تیروئید به داخل خون ترشح میشوند که اصطلاحا آنتی بادی ضد آنزیم پراکسیداز تیروئید نامیده میشود. این آنزیم برای ساخته شدن هورمون توسط غده تیروئید ضروری است.
همچنین سلنیوم برای تولیدمثل ضروری است و کمبود شدید آن باعث ناباروری در مردان میشود. مصرف مکمل سلنیوم بههمراه ویتامین C و E تحرک، تعداد و بهبود مورفولوژی اسپرم را افزایش داده و در نتیجه باعث تقویت قدرت باروری میشود. نیاز به سلنیوم از دوران جنینی شروع میشود و تا سالمندی ادامه دارد. این عنصر در تکامل قلب و ریه جنین نقش دارد و ما باید ذخیره سلنیوم داشته باشیم. در غیر اینصورت نوزاد با مشکل کمبود روبرو میشود. از دیگر کارکردهای سلنیوم روی عملکرد طبیعی غدد تیروئید است. در کنار ید، کمبود سلنیوم هم باعث کم کاری تیروئید میشود. این عنصر در ایمنی سلولی و ایمنی همورال نیز نقش دارد و کمبود آن با بروز انواع سرطانها، دیابت، آرتریت روماتوئید، ناباروری در مردان همراه است. سلنیوم یکی از عناصر کمیابی است که به عنوان آنتیاکسیدان با خنثی کردن رادیکالهای آزاد اکسیژن در حفاظت از سلولهای اندوتلیال عروق خونی نقش اساسی دارد. این مطالعه با هدف تعیین و مقایسه سطوح سرمی سلنیوم در افراد مبتلا به پرهاکلامپسی و زنان حامله طبیعی برای اولین بار در ایران انجام شده است. بر اساس یافتههای این مطالعه پرهاکلامپسی شدید با کاهش میانگین غلظت سرمی سلنیوم همراه است و اندازهگیری این عنصر کمیاب میتواند پیشبینیکننده زودرس پرهاکلامپسی باشد. سلنیوم یک ماده معدنی است که مقدار کمی از آن میتواند تاثیرات زیادی بر سلامت بگذارد.